Waarom doe ik wat ik doe?

Overlevingsstrategieën vanuit trauma

 

Soms reageren we op situaties op een manier die we zelf niet goed begrijpen.

We sluiten ons af, raken overspoeld, doen juist extra hard ons best of passen ons eindeloos aan.

Vaak zijn dit geen bewuste keuzes, maar oude overlevingsstrategieën. Patronen die ooit zijn ontstaan om ons te beschermen, bijvoorbeeld na een ingrijpende gebeurtenis of in een omgeving waar we ons niet veilig, gezien of welkom voelden.

In therapie zien we deze reacties als logische manieren waarop ons systeem met een overweldigende gebeurtenis (trauma)omgaat. Niet als zwakte, maar als een teken van hoe sterk ons overlevingsinstinct is.

 

Maar wat ooit hielp, kan ons later in het leven belemmeren.

Vooral wanneer we verlangen naar rust, verbinding of meer ruimte voor wie we werkelijk zijn.

 

Herken jij jezelf (of je cliënten) in een of meerdere van deze patronen?

 

🧍‍♀️ Afsluiten / dissociatie

Je bent er wel, maar voelt jezelf niet echt. Alsof je op de automatische piloot leeft of er "net niet bij bent". Dit is een beschermingsmechanisme van het zenuwstelsel dat je afschermt van overweldigende gevoelens.

Dit kan zich vertalen in:

Niet weten wat je voelt

Moeite met keuzes maken

Vergeetachtigheid of ‘wazig zijn’

Uit je lichaam voelen (bijv. alleen "in je hoofd" leven)

Nergens echt bij voelen horen

 

🌪 Vermijden en verdoven

Druk blijven, afleiding zoeken, piekeren of scrollen — allemaal manieren om niet te hoeven voelen wat eronder ligt.

Soms functioneel, maar vaak kost het veel energie. 

 

Gedrag dat hierbij past:

Altijd bezig of druk zijn

Overmatig scrollen, binge-watchen, eten of drinken

Alles willen ‘begrijpen’ maar niks écht voelen

Piekeren in plaats van voelen

Confrontaties uit de weg gaan

 

🧊 Bevriezen / verlammen

Je voelt je machteloos, futloos of ‘vast’. Er is geen actie mogelijk, zelfs niet als je weet wat je eigenlijk zou willen.

Dit kan zich vertalen in: 

 

Uitstelgedrag, ook bij belangrijke dingen

Niet in actie kunnen komen, ook als je weet wat je wilt

Je leeg of gevoelloos voelen

Je klein voelen, alsof alles ‘te groot’ is

Snel overweldigd raken

 

 

🥊 Vechten / controle houden

Je houdt grip op situaties (of op jezelf) via perfectionisme, controle of kritiek.

Vaak met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, maar weinig ruimte voor ontspanning of kwetsbaarheid.

 

Misschien herken je je in de volgende dingen: 

Veel kritiek (op jezelf of anderen)

Perfectionisme

Alles zelf willen doen

Snel boos of gefrustreerd raken

Moeite met overgave of vertrouwen

 

🏃 Vluchten

Je bent altijd onderweg naar iets anders. Je blijft zoeken, veranderen, verhuizen, verbeteren.

De rust lijkt onbereikbaar en kan zich vertalen in:

 

Van baan of relatie naar de volgende

Veel plannen maken, maar weinig afmaken

Niet lang in stilte of rust kunnen zijn

Vluchten in spiritualiteit of zelfontwikkeling zonder te voelen

Continue ‘zoektocht’ naar beter

 

 

🤝 Pleasen / aanpassen

Je richt je op de ander. Zorgt, luistert, past je aan. Anderen zijn belangrijker dan jij.

Je grenzen vervagen — en je raakt jezelf steeds een beetje meer kwijt. Dit kan het volgende beeld geven:

Moeite met ‘nee’ zeggen

Altijd zorgen voor anderen, ten koste van jezelf

Je mening inslikken of aanpassen

Conflicten vermijden

Niet goed weten wat jij zélf nodig hebt

 

🫂 Fusie / symbiose

Je voelt je verantwoordelijk voor het welzijn van de ander.

Jouw identiteit vervloeit met die van iemand anders. Het ‘ik’ en het ‘jij’ lopen door elkaar heen.

 

Andermans emoties voelen als jouw taak

Jezelf verliezen in relaties

Moeite met alleen zijn

Je identiteit (deels) ontlenen aan de ander

Geen duidelijke eigen grenzen ervaren